Tọa lạc tại số 09 Đào Duy Từ, Phường Trần Hưng Đạo, Thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Trước đây nhà tù là một trong ba ngôi nhà liền kề nhau số 5, 7, 9 đường Đào Duy Từ, thành phố Quy Nhơn thuộc sở hữu của một thương nhân người Hoa. Lúc đầu ba gian nhà được gọi chung là Lao xá Bình Định, sau đổi lại là Lao xá Quy Nhơn. Sau khi giải thể, dãy nhà này đã nhiều lần thay chủ sở hữu, hiện nay chỉ giữ được ngôi nhà số 9, nên gọi là Di tích Nhà tù số 9 - Đào Duy Từ.

Các em học sinh tham quan Di tích Nhà tù số 9 Đào Duy Từ

Trong những năm 1955 – 1959, Nhà tù số 9 Đào Duy Từ nổi tiếng là một trong những nơi giam cầm tù nhân khắc nghiệt, hiểm độc nhất ở Bình Định nói riêng và miền Nam nói chung. Với diện tích khoảng 120m2, di tích gồm 2 nhà: Nhà trước và Nhà sau. Giữa hai nhà là một sân cát. Bên cạnh sân cát có 2 buồng, nguyên trước đó là buồng bếp (4,87m2) và buồng vệ sinh (3,19m2) của ngôi nhà này. Năm 1955 Ngụy quyền Bình Định chọn dãy nhà này làm khu vực tra tấn và giam cầm tù chính trị. Chúng sử dụng 2 căn buồng này làm hai xà lim, gọi là xà lim 1 và xà lim 2 để nhốt những tù nhân mà chúng cho là thành phần nguy hiểm. Sợ nhất là xà lim 1, đây thực chất là một nơi giam giữ ám ảnh, khủng khiếp nhất đối với tù chính trị. Diện tích không quá 5m2, nhưng thường xuyên nhốt hơn 20 người, đợt cao điểm chúng tống giam vào đây cả nam lẫn nữ lên đến 37 người. Những người bị nhốt vào đây chỉ trong vòng một tuần là hình thù biến dạng, tóc rụng, sói đầu, mắt trõm sâu, ghèn đổ, ù tai, ghẻ lở mọc đầy người.

Các hiện vật được bày trí bên trong

Hiện nay, Nhà tù số 9 - Đào Duy Từ đã được tu sửa, phục chế. Trong lòng di tích là nhà truyền thống trưng bày những tư liệu, hình ảnh, hiện vật minh họa bổ sung cho di tích, ghi lại tội ác của kẻ thù tại nhà tù này. Đến đây, người xem sẽ hiểu được bộ máy của ngụy quyền Bình Định đàn áp phong trào cách mạng và hệ thống tổ chức các trại giam tù chính trị ở Bình Định từ năm 1955 đến 1959; Những hình thức đấu tranh của anh em tù chính trị lúc bấy giờ và tội ác của Mỹ - Ngụy tại Nhà tù số 9 - Đào Duy Từ.

Bàn thờ và danh sách tù chính trị bị địch bắt giam tại nhà tù

Di tích Nhà tù số 9 - Đào Duy Từ không chỉ là bằng chứng khẳng định tội ác dã man của kẻ thù, chứng minh hùng hồn tinh thần đấu tranh bất khuất của tập thể tù nhân. Mà nơi đây còn là nơi để cho các thế hệ con cháu đến để tưởng nhớ vong linh cũng như tìm hiểu, hiểu rõ sự khổ ải, khắc nghiệt, sức chịu đựng mà các anh hùng liệt sĩ đã trải qua trong nhà tù này góp phần mang đến hòa bình và cuộc sống tốt đẹp hôm nay.