“Ôi biển Quy Nhơn, biển đậm đà

Thuyền đi rẽ sóng, sóng viền hoa

Cảm ơn quê má muôn yêu dấu

Vẫn ấp yêu hoài tuổi nhỏ ta”

                                                                             (Trích Bài thơ Tâm sự với Quy Nhơn, tác giả Xuân Diệu)

Nhà thơ Xuân Diệu tên thật là Ngô Xuân Diệu, sinh ngày 02/02/1916 tại Tùng Giản, Tuy Phước, Bình Ðịnh. Ông kết hôn với Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Diệp và mất vào ngày 18/12/1985.

Du khách chụp hình kỷ niệm tại cổng chính Nhà lưu niệm

Xuân Diệu là nhà thơ đại diện tiêu biểu cho dòng thơ ca lãng mạn Việt Nam giai đoạn 1930-1945. Và được biết đến như là "nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới", "Ông Hoàng của thơ tình". Ông là người nghệ sỹ đa tài, không chỉ giỏi về thơ ca, về văn xuôi mà còn rất tài tình trong việc phê bình văn học, dịch thuật thơ nước ngoài. Dù ở phương diện nào, Xuân Diệu cũng có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp văn học Việt Nam. Trong sự nghiệp văn chương của mình, Xuân Diệu đã cho ra đời 15 tập thơ cùng với khoảng 450 bài thơ tình và rất nhiều truyện ngắn, trường ca, bút ký chính trị...Với sự nghiệp đồ sộ đó, năm 1996, ngay trong đợt I, ông được nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. 

Bên trong Nhà lưu niệm

Từ lòng tôn kính và sự yêu mến vô hạn đối với những đóng góp lớn lao của nhà thơ trong nền thi ca Việt Nam, năm 1995 được sự cho phép của Ủy ban Nhân dân tỉnh, huyện Tuy Phước đã tiến hành xây dựng Nhà lưu niệm Xuân Diệu ngay trên nền nhà bà ngoại của nhà thơ, bên dòng sông Gò Bồi hiền hòa thơ mộng.

Nhà lưu niệm Xuân Diệu thuộc thôn Tùng Giản, xã Phước Hòa, huyện Tuy Phước, được xây dựng với quy mô không lớn nhưng khang trang mang dáng dấp kiến trúc kiểu Pháp với mái ngói và cửa vòm. Nhà lưu niệm gồm một gian thờ ở giữa, hai bên có phòng tiếp khách, phòng trưng bày những hình ảnh, sách, thơ Xuân Diệu cùng nhiều tuyển tập nghiên cứu, phê bình của chính tác giả cũng như của các nhà thơ, nhà phê bình khác viết về cuộc đời và sự nghiệp thơ văn của ông. Diện tích sân vườn được đúc thảm bê tông, phía sân bên phải là cây khế cổ thụ có từ thời bà ngoại ông còn sống, còn phía bên trái là cây sứ trắng được trồng bởi nhà thơ Huy Cận - người bạn thân thiết suốt đời của Xuân Diệu, ngoài ra sân vườn còn được trồng rất nhiều cây cảnh và có hệ thống đèn chiếu sáng.

 Các nghệ sỹ chụp hình lưu niệm tại lễ tưởng niệm 31 năm ngày mất nhà thơ Xuân Diệu

Với không gian tĩnh lặng đậm chất thi ca đó, cùng với sự nghiệp lẫy lừng của Xuân Diệu, mà hơn 20 năm qua kể từ khi nhà lưu niệm được hoàn thành, nơi đây đã thực sự trở thành điểm tụ họp của nhiều văn nghệ sỹ trong giới thi ca đến bình luận và hồi tưởng lại những vần thơ da diết của “Ông Hoàng Thơ Tình”. Ngoài ra cũng là nơi lý tưởng dành cho những du khách muốn tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp thi ca của Xuân Diệu.